Álið er hagkvæmnt, arðbært og skapar störf og betrí lífskjör fyrir þjóðina

Álframleiðsla á Íslandi hófst árið 1969 þegar álverið í Straumsvík tók til starfa. Framleiðslan fyrsta árið var 33.000 tonn. Álverið í Straumsvík hefur síðan verið stækkað og framleiðslugeta þess aukin í 185 þúsund tonn. Á undanförnum árum hafa tvö önnur álver tekið til starfa, álver Norðuráls á Grundartanga árið 1998 og álver Alcoa Fjarðaáls á Reyðarfirði árið 2007. Samanlögð framleiðslugeta þessara 3ja álvera er nú rúm 800 þúsund tonn. Heimsframleiðsla á áli var um 45 milljónir tonna árið 2012 og er því hlutur Íslands tæp 2,0%.

Ljóst er að uppbygging stóriðju á Íslandi hefur umbreytt hagkerfinu hér á landi. Með auknum álútflutningi hefur tekist að draga úr hlutfallslegu vægi annarra útflutningsgreina og skjóta fleiri stoðum undir rekstur þjóðarbúsins. Tilkoma álútflutnings hefur verið til sveiflujöfnunar í hagkerfinu. Frá árinu 1969, þegar álverið í Straumsvík tók til starfa, hefur hlutur áls í vöruútflutningi tæplega fimmfaldast en hlutur sjávarútvegs nær helmingast. Árið 2012 námu útflutningsverðmæti áls tæplega fjórðungi af heildarverðmæti alls útflutnings í hagkerfinu.

Árið 2012 námu tekjur af útflutningi áls 226 milljörðum króna. Þetta svarar til um það bil 23% af útflutningstekjum þjóðarinnar. Til að framleiða þessi verðmæti þurfti að flytja inn súrál fyrir um 63 milljarða króna. Vöruskiptajöfnuður áliðnaðarins á síðasta ári nam um 120 milljörðum króna. Kostnaður sem fellur til vegna reksturs álveranna hér á landi nemur um 40% af heildartekjum þeirra. Á síðasta ári nam þessi kostnaður 100 milljörðum króna.

Sala raforku til áliðnaðar hefur verið með arðsömustu starfsemi raforkufyrirtækja hér á landi um árabil sbr. nýlegar upplýsingar OR og Landsvirkjunar. Sem dæmi má nefna að arðsemi eiginfjár Landsvirkjunar hefur að meðaltali verið um 15% á ári undanfarin 10 ár. Það er nokkru meiri arðsemi en að meðaltali hjá skráðum bandarískum orkufyrirtækjum á sama tímabili samkvæmt skýrslu sem unnin var fyrir fjármálaráðuneytið á síðasta ári. Um 80% af raforkusölu Landsvirkjunar er til stóriðju. Þá hefur Landsvirkjun gefið það út að félagið geti greitt upp allar skuldir sínar á 10-12 árum. Má hiklaust fullyrða að sala á orku til stórnotenda hafi verið forsenda þess að Íslendingar gátu ráðist í virkjun fallvatnanna og þar með nýtt sína helstu auðlind, þjóðinni til hagsbóta.

Því er stundum haldið fram að almenningur hafi niðurgreitt raforkuverð til stóriðju. Slíkt er fjarri  sanni. Stærra og hagkvæmara raforkukerfi með meiri sölu til orkufreks iðnaðar hefur þvert á móti leitt til lækkunar á raforku til almennings. Raforkuverð til heimila hefur að jafnaði lækkað um 25% að raunvirði frá árinu 1997, sem að stórum hluta má skýra með auknu umframafli frá orkufrekum iðnaði sem sinnir afltoppum á almenna markaðnum. Samkvæmt tölum sem birtar voru á ársfundi Landsvirkjunar árið 2010, er raforkuverð til almennings á Íslandi, hið lægsta í Evrópu og þótt víðar væri leitað.  Á fundinum kom einnig fram að ef borið er saman sambærilegt raforkuverð til stóriðju annars vegar og almennings hins vegar, greiða álverin að meðaltali um 70% þess verðs sem heimilin greiða. Nýtingartími álveranna er hins vegar mun meiri, eða 96% að jafnaði samanborið við um 56% hjá almennum notendum. Að teknu tilliti til þessa eru álverin að greiða 24% hærra verð fyrir uppsett afl en almennir notendur.

Landsvirkjun hefur á undanförnum árum byggt upp traust eiginfjárhlutfall án framlaga frá eigendum sínum og verið fær um að standa  undir afborgunum þeirra lána sem fyrirtækið hefur tekið.  Þar hafa skattgreiðendur ekki þurft að hlaupa  undir bagga.

Hjá fyrirtækjum í íslenskum áliðnaði starfa liðlega 2.100 manns. Samkvæmt mati Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands má gera ráð fyrir að starfamargfaldari áliðnaðarins sé 1,4. Þannig má ætla að minnsta kosti um 5.000 manns hafi framfæri sitt af álframleiðslu með beinum hætti.

Í gegnum tíðina hafa álver á Íslandi almennt greitt hærri laun en almennir kjara-samningar kveða á um og álver hafa verið eftirsóttir vinnustaðir. Álverin hafa þannig haft tiltölulega greiðan aðgang að vinnuafli og þeim hefur jafnframt haldist vel á starfsfólki sínu. Á árinu 2009 voru heildarlaun starfsfólks í álverum að meðaltali 437.000 kr. á mánuði. Til samanburðar voru heildarlaun verkafólks 320.000 kr. að meðaltali, samkvæmt gögnum frá Hagstofunni. Á bak við heildarlaun verkafólks voru 44,5 vinnustundir á viku en 43,2 vinnustundir í álverum. Heildarlaunagreiðslur álfyrirtækjanna þriggja námu um 14,5 milljörðum króna árið 2012.

Erfitt er að fullyrða um nákvæm áhrif stóriðjuframkvæmda á búsetu og vinnumarkað viðkomandi svæða enda ástand á vinnumarkaði og sveigjanleiki vinnuaflsins afar mismunandi eftir svæðum. Hitt er vitað að uppbygging stóriðju skapar ýmis störf, bæði við virkjanaframkvæmdir, byggingu álvera og rekstur þeirra. Í sumum tilfellum er um að ræða sérhæfð störf, sem hefðu ella ekki  orðið til, í öðrum tilfellum almennari störf, t.d. við ýmis konar þjónustu.

Að auki ber að hafa í huga að þegar álver er byggt er ekki tjaldað til einnar nætur heldur miðast uppbyggingin við áratugalanga starfsemi. Tilkoma álvers er því góð kjölfesta fyrir atvinnulíf viðkomandi svæðis.

Unnin var vönduð úttekt á áhrifum af byggingu álvers Alcoa-Fjarðaáls á Norðausturlandi. Þar kemur meðal annars fram að íbúum á svæðinu fjölgaði um 22% á árunum 2002-2008. Að sama skapi hækkuðu laun marktækt meira á svæðinu en annars staðar á landsbyggðinni. Meðallaun á áhrifasvæði framkvæmdanna hafa verið þau hæstu á landsbyggðinni frá 2002.

Álver á Íslandi eru langstærstu orkukaupendur landsins og standa þar með að mestu undir þeim gríðarlegu fjárfestingum sem Landsvirkjun og önnur orkufyrirtæki hafa ráðist í. En þau kaupa einnig margvíslegar aðrar vörur og þjónustu. Þar má nefna þjónustu af verktökum, verkfræðistofum, bönkum, verkstæðum, sveitarfélögum og ýmsum opinberum aðilum. Þá er um að ræða mikil vörukaup og viðskipti vegna flutninga milli landa og innanlands.

Árið 2010 áttu íslensk álver viðskipti við um 700 innlend fyrirtæki af öllum stærðum og gerðum, fyrir samtals 24 milljarða króna. Þar eru orkukaup álveranna ekki innifalin.

Þegar ráðist er í uppbyggingu álvers kemur nýtt fé inn í viðkomandi sveitarfélag. Margir fá störf við bygginguna og þeir þurfa svo aftur á ýmis konar þjónustu að halda. Þessi margþættu áhrif sem leiða af uppbyggingunni hafa verið kölluð margfeldisáhrif og með því að líta einnig til þeirra má fá gleggri mynd af þeim áhrifum sem fjárfestingar á borð við byggingu álvers hafa í för með sér. Hluti af þessum margfeldisáhrifum kemur fram annars staðar en í heimabyggð. Til dæmis má gera ráð fyrir að umsvif á landsbyggðinni kalli á vinnu í stjórnsýslu og þjónustu á höfuðborgarsvæðinu.

Mörg fyrirtæki, lítil og meðalstór,  byggja afkomu sína að miklu leyti á viðskiptum við álverin og hafa jafnvel sérhæft sig á því sviði. Sem dæmi um þessi umsvif má nefna að árið 2009 unnu  320 manns á vegum verktaka á álverssvæðinu í  Reyðarfirði, eingöngu fyrir Fjarðaál og um 120 manns utan álversins í Straumsvík eingöngu fyrir Alcan á Íslandi hf. Í flestum tilfellum er um að ræða sérhæfð störf, sem hefðu ekki ella orðið til.

Ýmis starfsemi hefur vaxið og dafnað hér á landi vegna uppbyggingar áliðnaðar. Nærtækast er að nefna umfangsmikla starfsemi verkfræðistofa en hlutdeild innlendra verkfræðistofa í hönnun og verkefnastjórnun við byggingu álvera hefur aukist mjög á undanförnum árum. Stafar sú þróun helst af aukinni sérfræðiþekkingu og auknu bolmagni þessara fyrirtækja til að sinna stórframkvæmdum vegna þeirrar miklu uppbyggingar sem orðið hefur í áliðnaði og tengdum orkuframkvæmdum.

Einnig hafa fjölmörg sérhæfð þjónustufyrirtæki sprottið upp í tengslum við áliðnað. Dæmi eru um að slík fyrirtæki séu farin að flytja út þjónustu sína og þekkingu. Tilkoma áliðnaðar hefur stuðlað að fjölbreyttari uppbyggingu í atvinnulífi Íslendinga á undanförnum áratugum.

 

samal.is

 

hvells 

Leiðrétta misskilning ráðherra

Athugasemdir

[Sleggjan og Hvellurinn, 28.5.2013 kl. 21:35]

http://www.visir.is/skodad-hvort-landsvirkjun-utvegi-orku-til-helguvikur/article/2013130529248

Bjarni vill fara miðstýringarSovét leiðina, hægri maðurinn sjálfur.

Landsvirkjun hefur hingað til verið með ákveðið sjálfstæði og arðsemissjónarmið að leiðarljósi, en nú skal splæsa orkuna á hvaða verði sem er til Helguvík, Vinstri sosialisminn mættur.

kv

sl

[Rauða Ljónið, 28.5.2013 kl. 22:02]

Á árinu 2012 voru heildarlaun starfsfólks í álverum að meðaltali 528.000 kr. á mánuði.

Kostnaðarverð á uppsett afl af raforku lán og kostnaður sem greiddur er eftir einingarverði af notuðu afli til LV er 1.96 á einungu til almennings til stóriðju er einingin um 2,40 af nýttu afli, stóriðja greiðir því niður til almennings. Nýtingartími álveranna er hins vegar mun meiri, eða 96% að jafnaði samanborið við um 56% hjá almennum notendum. Að teknu tilliti til þessa eru álverin að greiða 24% hærra verð fyrir uppsett afl en almennir notendur.

Kv. Sigurjón Vigfússon

[Sleggjan og Hvellurinn, 28.5.2013 kl. 22:16]

Fín víðbót Sigurjón

Stóriðjan er að niðurgreiða rafnagn fyrir almenning.

margir halda að það sé öfugt

hvells

[Sleggjan og Hvellurinn, 29.5.2013 kl. 04:06]

What Landsvirkjun charges aluminum smelters exactly is a secret, but in 2011 it received on average less than $30 per megawatt/hour — less than half the going rate in the European Union

http://www.nytimes.com/2013/02/21/world/europe/iceland-weighs-exporting-the-power-bubbling-from-below.html?ref=global-home&_r=2&

Sigurjón bendir ekki á heimildir máli sínu til stuðnings. 

kv

sl

[Helgi (IP-tala skráð) 29.5.2013 kl. 21:29]

@1: Best væri auðvitað að einkavæða algerlega LV en það verður auðvitað aldrei gert.

Það sem HA og LV virðast ekki skilja og að sumu leyti þú ekki heldur er að raforkumarkaðurinn er samkeppnismarkaður. Í USA hefur verð á gasi farið lækkandi og ekkert sem bendir til annars en það lækki enn meira. Menn nota gas til að búa til rafmagn sem siðan má nota í hitt og þetta.

Arðsemissjónarmið LV eru ágæt en við getum ekki í barnaskap sett upp eitthvað verð einhliða eins og HA og LV hafa gert, menn fara þá bara einfaldlega annað og eins gagnaversmenn gerðu.

Ef við viljum selja orku verðum við að gera svo vel að sætta okkur við það markaðsverð, ef það er undir kostnaðarverði seljum við auðvitað ekkert. Spurningin er hins vegar hvort arðsemiskröfur LV séu raunhæfar, jafn raunhæfar og hugmyndir forstjórans um raforkuverð?

[Sleggjan og Hvellurinn, 29.5.2013 kl. 23:59]

Ja, leyfum forstjóranum og starfsmönnum LV að taka ákvörðun um það.

Ekki BB sem er pólítíkus.

kv

sl

[Helgi (IP-tala skráð) 30.5.2013 kl. 06:57]

@6: Málið er að HA veldur ekki sínu starfi, hann hefur engum samningum landað og er bara í gæluverkefnum sem eru Vg að skapi. Hann virðist engan veginn skilja verðmyndun á raforkumarkaði enda hefur hann verðlagt okkur út af markaðinum. Lækkandi verð á gasi mun hafa áhrif á verð raforku hvort sem HA skilur það eða ekki.

Þessar skýjaborgir hans og annarra um sæstreng til Bretlands eru tóm della. Norðmenn hafa ekkert sérstaklega góða reynslu af sínum sæstreng - streng sem er mun styttri og liggur á mun minna dýpi en sá sem HA vill leggja fyrir hundruðir milljarða. Bilanatíðni þar er mun meiri en gert var ráð fyrir.

BB og við eigum LV, það er því okkar að ákveða hvað verður um LV - ekki starfsmannanna. Ég vona bara að BB hafi vit á að hreinsa til í stjórn LV og ný stjórn hafi vit á að sparka HA og aðstoðarforstjóranum.