Įliš er hagkvęmnt, aršbęrt og skapar störf og betrķ lķfskjör fyrir žjóšina

Įlframleišsla į Ķslandi hófst įriš 1969 žegar įlveriš ķ Straumsvķk tók til starfa. Framleišslan fyrsta įriš var 33.000 tonn. Įlveriš ķ Straumsvķk hefur sķšan veriš stękkaš og framleišslugeta žess aukin ķ 185 žśsund tonn. Į undanförnum įrum hafa tvö önnur įlver tekiš til starfa, įlver Noršurįls į Grundartanga įriš 1998 og įlver Alcoa Fjaršaįls į Reyšarfirši įriš 2007. Samanlögš framleišslugeta žessara 3ja įlvera er nś rśm 800 žśsund tonn. Heimsframleišsla į įli var um 45 milljónir tonna įriš 2012 og er žvķ hlutur Ķslands tęp 2,0%.

Ljóst er aš uppbygging stórišju į Ķslandi hefur umbreytt hagkerfinu hér į landi. Meš auknum įlśtflutningi hefur tekist aš draga śr hlutfallslegu vęgi annarra śtflutningsgreina og skjóta fleiri stošum undir rekstur žjóšarbśsins. Tilkoma įlśtflutnings hefur veriš til sveiflujöfnunar ķ hagkerfinu. Frį įrinu 1969, žegar įlveriš ķ Straumsvķk tók til starfa, hefur hlutur įls ķ vöruśtflutningi tęplega fimmfaldast en hlutur sjįvarśtvegs nęr helmingast. Įriš 2012 nįmu śtflutningsveršmęti įls tęplega fjóršungi af heildarveršmęti alls śtflutnings ķ hagkerfinu.

Įriš 2012 nįmu tekjur af śtflutningi įls 226 milljöršum króna. Žetta svarar til um žaš bil 23% af śtflutningstekjum žjóšarinnar. Til aš framleiša žessi veršmęti žurfti aš flytja inn sśrįl fyrir um 63 milljarša króna. Vöruskiptajöfnušur įlišnašarins į sķšasta įri nam um 120 milljöršum króna. Kostnašur sem fellur til vegna reksturs įlveranna hér į landi nemur um 40% af heildartekjum žeirra. Į sķšasta įri nam žessi kostnašur 100 milljöršum króna.

Sala raforku til įlišnašar hefur veriš meš aršsömustu starfsemi raforkufyrirtękja hér į landi um įrabil sbr. nżlegar upplżsingar OR og Landsvirkjunar. Sem dęmi mį nefna aš aršsemi eiginfjįr Landsvirkjunar hefur aš mešaltali veriš um 15% į įri undanfarin 10 įr. Žaš er nokkru meiri aršsemi en aš mešaltali hjį skrįšum bandarķskum orkufyrirtękjum į sama tķmabili samkvęmt skżrslu sem unnin var fyrir fjįrmįlarįšuneytiš į sķšasta įri. Um 80% af raforkusölu Landsvirkjunar er til stórišju. Žį hefur Landsvirkjun gefiš žaš śt aš félagiš geti greitt upp allar skuldir sķnar į 10-12 įrum. Mį hiklaust fullyrša aš sala į orku til stórnotenda hafi veriš forsenda žess aš Ķslendingar gįtu rįšist ķ virkjun fallvatnanna og žar meš nżtt sķna helstu aušlind, žjóšinni til hagsbóta.

Žvķ er stundum haldiš fram aš almenningur hafi nišurgreitt raforkuverš til stórišju. Slķkt er fjarri  sanni. Stęrra og hagkvęmara raforkukerfi meš meiri sölu til orkufreks išnašar hefur žvert į móti leitt til lękkunar į raforku til almennings. Raforkuverš til heimila hefur aš jafnaši lękkaš um 25% aš raunvirši frį įrinu 1997, sem aš stórum hluta mį skżra meš auknu umframafli frį orkufrekum išnaši sem sinnir afltoppum į almenna markašnum. Samkvęmt tölum sem birtar voru į įrsfundi Landsvirkjunar įriš 2010, er raforkuverš til almennings į Ķslandi, hiš lęgsta ķ Evrópu og žótt vķšar vęri leitaš.  Į fundinum kom einnig fram aš ef boriš er saman sambęrilegt raforkuverš til stórišju annars vegar og almennings hins vegar, greiša įlverin aš mešaltali um 70% žess veršs sem heimilin greiša. Nżtingartķmi įlveranna er hins vegar mun meiri, eša 96% aš jafnaši samanboriš viš um 56% hjį almennum notendum. Aš teknu tilliti til žessa eru įlverin aš greiša 24% hęrra verš fyrir uppsett afl en almennir notendur.

Landsvirkjun hefur į undanförnum įrum byggt upp traust eiginfjįrhlutfall įn framlaga frį eigendum sķnum og veriš fęr um aš standa  undir afborgunum žeirra lįna sem fyrirtękiš hefur tekiš.  Žar hafa skattgreišendur ekki žurft aš hlaupa  undir bagga.

Hjį fyrirtękjum ķ ķslenskum įlišnaši starfa lišlega 2.100 manns. Samkvęmt mati Hagfręšistofnunar Hįskóla Ķslands mį gera rįš fyrir aš starfamargfaldari įlišnašarins sé 1,4. Žannig mį ętla aš minnsta kosti um 5.000 manns hafi framfęri sitt af įlframleišslu meš beinum hętti.

Ķ gegnum tķšina hafa įlver į Ķslandi almennt greitt hęrri laun en almennir kjara-samningar kveša į um og įlver hafa veriš eftirsóttir vinnustašir. Įlverin hafa žannig haft tiltölulega greišan ašgang aš vinnuafli og žeim hefur jafnframt haldist vel į starfsfólki sķnu. Į įrinu 2009 voru heildarlaun starfsfólks ķ įlverum aš mešaltali 437.000 kr. į mįnuši. Til samanburšar voru heildarlaun verkafólks 320.000 kr. aš mešaltali, samkvęmt gögnum frį Hagstofunni. Į bak viš heildarlaun verkafólks voru 44,5 vinnustundir į viku en 43,2 vinnustundir ķ įlverum. Heildarlaunagreišslur įlfyrirtękjanna žriggja nįmu um 14,5 milljöršum króna įriš 2012.

Erfitt er aš fullyrša um nįkvęm įhrif stórišjuframkvęmda į bśsetu og vinnumarkaš viškomandi svęša enda įstand į vinnumarkaši og sveigjanleiki vinnuaflsins afar mismunandi eftir svęšum. Hitt er vitaš aš uppbygging stórišju skapar żmis störf, bęši viš virkjanaframkvęmdir, byggingu įlvera og rekstur žeirra. Ķ sumum tilfellum er um aš ręša sérhęfš störf, sem hefšu ella ekki  oršiš til, ķ öšrum tilfellum almennari störf, t.d. viš żmis konar žjónustu.

Aš auki ber aš hafa ķ huga aš žegar įlver er byggt er ekki tjaldaš til einnar nętur heldur mišast uppbyggingin viš įratugalanga starfsemi. Tilkoma įlvers er žvķ góš kjölfesta fyrir atvinnulķf viškomandi svęšis.

Unnin var vönduš śttekt į įhrifum af byggingu įlvers Alcoa-Fjaršaįls į Noršausturlandi. Žar kemur mešal annars fram aš ķbśum į svęšinu fjölgaši um 22% į įrunum 2002-2008. Aš sama skapi hękkušu laun marktękt meira į svęšinu en annars stašar į landsbyggšinni. Mešallaun į įhrifasvęši framkvęmdanna hafa veriš žau hęstu į landsbyggšinni frį 2002.

Įlver į Ķslandi eru langstęrstu orkukaupendur landsins og standa žar meš aš mestu undir žeim grķšarlegu fjįrfestingum sem Landsvirkjun og önnur orkufyrirtęki hafa rįšist ķ. En žau kaupa einnig margvķslegar ašrar vörur og žjónustu. Žar mį nefna žjónustu af verktökum, verkfręšistofum, bönkum, verkstęšum, sveitarfélögum og żmsum opinberum ašilum. Žį er um aš ręša mikil vörukaup og višskipti vegna flutninga milli landa og innanlands.

Įriš 2010 įttu ķslensk įlver višskipti viš um 700 innlend fyrirtęki af öllum stęršum og geršum, fyrir samtals 24 milljarša króna. Žar eru orkukaup įlveranna ekki innifalin.

Žegar rįšist er ķ uppbyggingu įlvers kemur nżtt fé inn ķ viškomandi sveitarfélag. Margir fį störf viš bygginguna og žeir žurfa svo aftur į żmis konar žjónustu aš halda. Žessi margžęttu įhrif sem leiša af uppbyggingunni hafa veriš kölluš margfeldisįhrif og meš žvķ aš lķta einnig til žeirra mį fį gleggri mynd af žeim įhrifum sem fjįrfestingar į borš viš byggingu įlvers hafa ķ för meš sér. Hluti af žessum margfeldisįhrifum kemur fram annars stašar en ķ heimabyggš. Til dęmis mį gera rįš fyrir aš umsvif į landsbyggšinni kalli į vinnu ķ stjórnsżslu og žjónustu į höfušborgarsvęšinu.

Mörg fyrirtęki, lķtil og mešalstór,  byggja afkomu sķna aš miklu leyti į višskiptum viš įlverin og hafa jafnvel sérhęft sig į žvķ sviši. Sem dęmi um žessi umsvif mį nefna aš įriš 2009 unnu  320 manns į vegum verktaka į įlverssvęšinu ķ  Reyšarfirši, eingöngu fyrir Fjaršaįl og um 120 manns utan įlversins ķ Straumsvķk eingöngu fyrir Alcan į Ķslandi hf. Ķ flestum tilfellum er um aš ręša sérhęfš störf, sem hefšu ekki ella oršiš til.

Żmis starfsemi hefur vaxiš og dafnaš hér į landi vegna uppbyggingar įlišnašar. Nęrtękast er aš nefna umfangsmikla starfsemi verkfręšistofa en hlutdeild innlendra verkfręšistofa ķ hönnun og verkefnastjórnun viš byggingu įlvera hefur aukist mjög į undanförnum įrum. Stafar sś žróun helst af aukinni sérfręšižekkingu og auknu bolmagni žessara fyrirtękja til aš sinna stórframkvęmdum vegna žeirrar miklu uppbyggingar sem oršiš hefur ķ įlišnaši og tengdum orkuframkvęmdum.

Einnig hafa fjölmörg sérhęfš žjónustufyrirtęki sprottiš upp ķ tengslum viš įlišnaš. Dęmi eru um aš slķk fyrirtęki séu farin aš flytja śt žjónustu sķna og žekkingu. Tilkoma įlišnašar hefur stušlaš aš fjölbreyttari uppbyggingu ķ atvinnulķfi Ķslendinga į undanförnum įratugum.

 

samal.is

 

hvells 


mbl.is Leišrétta misskilning rįšherra
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Sleggjan og Hvellurinn

http://www.visir.is/skodad-hvort-landsvirkjun-utvegi-orku-til-helguvikur/article/2013130529248

Bjarni vill fara mišstżringarSovét leišina, hęgri mašurinn sjįlfur.

Landsvirkjun hefur hingaš til veriš meš įkvešiš sjįlfstęši og aršsemissjónarmiš aš leišarljósi, en nś skal splęsa orkuna į hvaša verši sem er til Helguvķk, Vinstri sosialisminn męttur.

kv

sl

Sleggjan og Hvellurinn, 28.5.2013 kl. 21:35

2 Smįmynd: Rauša Ljóniš

Į įrinu 2012 voru heildarlaun starfsfólks ķ įlverum aš mešaltali 528.000 kr. į mįnuši.

Kostnašarverš į uppsett afl af raforku lįn og kostnašur sem greiddur er eftir einingarverši af notušu afli til LV er 1.96 į einungu til almennings til stórišju er einingin um 2,40 af nżttu afli, stórišja greišir žvķ nišur til almennings. Nżtingartķmi įlveranna er hins vegar mun meiri, eša 96% aš jafnaši samanboriš viš um 56% hjį almennum notendum. Aš teknu tilliti til žessa eru įlverin aš greiša 24% hęrra verš fyrir uppsett afl en almennir notendur.

Kv. Sigurjón Vigfśsson

Rauša Ljóniš, 28.5.2013 kl. 22:02

3 Smįmynd: Sleggjan og Hvellurinn

Fķn vķšbót Sigurjón

Stórišjan er aš nišurgreiša rafnagn fyrir almenning.

margir halda aš žaš sé öfugt

hvells

Sleggjan og Hvellurinn, 28.5.2013 kl. 22:16

4 Smįmynd: Sleggjan og Hvellurinn

What Landsvirkjun charges aluminum smelters exactly is a secret, but in 2011 it received on average less than $30 per megawatt/hour — less than half the going rate in the European Union

http://www.nytimes.com/2013/02/21/world/europe/iceland-weighs-exporting-the-power-bubbling-from-below.html?ref=global-home&_r=2&

Sigurjón bendir ekki į heimildir mįli sķnu til stušnings. 

kv

sl

Sleggjan og Hvellurinn, 29.5.2013 kl. 04:06

5 identicon

@1: Best vęri aušvitaš aš einkavęša algerlega LV en žaš veršur aušvitaš aldrei gert.

Žaš sem HA og LV viršast ekki skilja og aš sumu leyti žś ekki heldur er aš raforkumarkašurinn er samkeppnismarkašur. Ķ USA hefur verš į gasi fariš lękkandi og ekkert sem bendir til annars en žaš lękki enn meira. Menn nota gas til aš bśa til rafmagn sem sišan mį nota ķ hitt og žetta.

Aršsemissjónarmiš LV eru įgęt en viš getum ekki ķ barnaskap sett upp eitthvaš verš einhliša eins og HA og LV hafa gert, menn fara žį bara einfaldlega annaš og eins gagnaversmenn geršu.

Ef viš viljum selja orku veršum viš aš gera svo vel aš sętta okkur viš žaš markašsverš, ef žaš er undir kostnašarverši seljum viš aušvitaš ekkert. Spurningin er hins vegar hvort aršsemiskröfur LV séu raunhęfar, jafn raunhęfar og hugmyndir forstjórans um raforkuverš?

Helgi (IP-tala skrįš) 29.5.2013 kl. 21:29

6 Smįmynd: Sleggjan og Hvellurinn

Ja, leyfum forstjóranum og starfsmönnum LV aš taka įkvöršun um žaš.

Ekki BB sem er pólķtķkus.

kv

sl

Sleggjan og Hvellurinn, 29.5.2013 kl. 23:59

7 identicon

@6: Mįliš er aš HA veldur ekki sķnu starfi, hann hefur engum samningum landaš og er bara ķ gęluverkefnum sem eru Vg aš skapi. Hann viršist engan veginn skilja veršmyndun į raforkumarkaši enda hefur hann veršlagt okkur śt af markašinum. Lękkandi verš į gasi mun hafa įhrif į verš raforku hvort sem HA skilur žaš eša ekki.

Žessar skżjaborgir hans og annarra um sęstreng til Bretlands eru tóm della. Noršmenn hafa ekkert sérstaklega góša reynslu af sķnum sęstreng - streng sem er mun styttri og liggur į mun minna dżpi en sį sem HA vill leggja fyrir hundrušir milljarša. Bilanatķšni žar er mun meiri en gert var rįš fyrir.

BB og viš eigum LV, žaš er žvķ okkar aš įkveša hvaš veršur um LV - ekki starfsmannanna. Ég vona bara aš BB hafi vit į aš hreinsa til ķ stjórn LV og nż stjórn hafi vit į aš sparka HA og ašstošarforstjóranum.

Helgi (IP-tala skrįš) 30.5.2013 kl. 06:57

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband